Dr.Fzt. Özden Certel yazdı YERE DÜŞEN BİR HASTA NASIL KALDIRILMALI?

Düşmeler, özellikle yaşlı bireylerde ve denge sorunu yaşayan kişilerde sık karşılaşılan durumlardan biridir. Ev içinde, sokakta, merdivenlerde veya kaygan zeminlerde meydana gelebilen düşmeler ciddi yaralanmalara yol açabilir. Yere düşen bir kişiye nasıl müdahale edileceği, onun sağlık durumunu doğrudan etkileyen kritik bir süreçtir. Yanlış hareketlerle hastayı kaldırmaya çalışmak, mevcut yaralanmayı ağırlaştırabilir ya da yeni komplikasyonlara sebep olabilir. Bu nedenle, hasta güvenliği ve doğru yöntemlerin bilinmesi son derece önemlidir.

Bir kişi yere düştüğünde yapılması gereken ilk şey, olay yerinin güvenli olup olmadığını kontrol etmektir. Kaygan bir zemin, yakın çevrede tehlikeli bir eşya veya merdiven boşluğu varsa, önce çevre güvenliği sağlanmalıdır. Daha sonra hastanın bilinci, solunumu ve nabzı kontrol edilmelidir. Eğer kişi baygınsa, ciddi kanaması varsa veya boyun-bel travmasından şüpheleniliyorsa kesinlikle hareket ettirilmemeli, acil sağlık hizmetleri çağrılmalıdır. Ancak bilinç açık, solunumu ve dolaşımı normal olan, sadece düşmeye bağlı hareket edemeyen bir hasta uygun tekniklerle kaldırılabilir.

Düşen bir kişi çoğunlukla panik, korku ve çaresizlik hisseder. Bu nedenle hastaya sakin ve güven verici bir ses tonuyla yaklaşmak önemlidir. “Yanındayım, sana yardım edeceğim” gibi ifadeler kişinin rahatlamasını sağlar. Aceleci davranmadan, adım adım yapılacak işlemler anlatılmalı ve hasta sürece dahil edilmelidir.

Yerden kaldırma işlemi, hastanın düşme şekline, kilosuna, yaşına ve mevcut yaralanmasına göre farklılık gösterebilir. Ancak temel kural, hastayı tek başına zorlayarak kaldırmaya çalışmamaktır. Çünkü bu durum hem hasta hem de yardım eden kişi için risklidir. İşte güvenli kaldırma aşamaları:

•        Eğer hasta bilinci açık, ciddi bir ağrı hissetmiyor ve küçük bir düşme yaşamışsa, önce kendi kendine destek alarak kalkmayı deneyebilir. Bunun için öncelikle yan dönmesi, ardından dizleri ve elleri üzerinde emekleme pozisyonuna gelmesi sağlanır. Daha sonra yakınında bir sandalye veya sağlam eşya varsa ona tutunarak yavaşça oturma pozisyonuna geçebilir.

•        Eğer hasta tek başına kalkamıyorsa, yardım eden kişi dizlerini bükerek yere çömelir. Hastanın kolunu omzuna alır, belinden destek verir ve birlikte kontrollü şekilde ayağa kalkarlar. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, yardım eden kişinin belini değil dizlerini kullanarak güç almasıdır. Aksi halde bel fıtığı gibi sakatlıklar yaşanabilir.

•        Daha kilolu ya da hareket kabiliyeti azalmış bir hastada iki kişi yardımı gerekebilir. Bu durumda bir kişi hastanın kollarından, diğer kişi ise bacaklarından destek alır. Uyumlu bir şekilde sayarak kaldırma işlemi gerçekleştirilir. Hastayı aniden yukarı çekmek yerine yavaş ve kademeli şekilde kaldırmak önemlidir.

•        Eğer hastanın kalkması mümkün değilse, sandalye ya da sedye yardımıyla taşınması gerekir. Özellikle omurga yaralanmasından şüpheleniliyorsa, hastanın gövdesi ve başı aynı hizada tutulmalı, ani bükülmelerden kaçınılmalıdır.

Hastanın ayağa kaldırılmasının ardından mutlaka genel durumu gözlemlenmelidir. Baş dönmesi, bulantı, şiddetli ağrı veya güçsüzlük gibi belirtiler varsa hasta dinlendirilmelidir. Ayrıca düşmenin neden kaynaklandığı da araştırılmalıdır. Kaygan zemin, görme bozukluğu, dengesizlik veya tansiyon düşüklüğü gibi faktörler varsa bunların önlenmesi ilerideki kazaları azaltır.

Yere düşen bir hastayı kaldırmak, basit gibi görünse de dikkat ve bilgi gerektiren bir durumdur. Aceleci davranmadan, güvenlik önlemleri alınarak ve doğru teknikler kullanılarak müdahale edilmelidir. Gerekli hallerde profesyonel sağlık yardımı çağrılmalı, bilinç kaybı ya da ciddi yaralanmalarda hasta kesinlikle hareket ettirilmemelidir. Doğru kaldırma yöntemleri hem hastanın iyileşme sürecini hızlandırır hem de olası ikinci bir yaralanmanın önüne geçer.