Dr. Fzt. Özden Certel yazdı ÇOCUKLARDA DİRSEK KIRIĞI VE REHABİLİTASYONU
Çocuklarda dirsek kırıkları, özellikle aktif yaşam tarzları ve oyun sırasında sık düşme riskleri nedeniyle oldukça yaygın görülen yaralanmalardandır. Dirsek eklemi, humerus (üst kol kemiği), ulna ve radius (ön kol kemikleri) ile bunları çevreleyen bağlar, kaslar ve eklem kapsülünden oluşur. Bu eklem, hem günlük yaşam hareketlerinde hem de spor aktivitelerinde önemli bir rol oynar. Ancak çocuklarda kemik yapısı henüz tam olgunlaşmadığı için düşme veya çarpma gibi travmalarda kırık riski artar.
Çocuklarda dirsek kırıkları genellikle düşme sırasında elin yere dayanması sonucu oluşur. Bu durumda darbeye maruz kalan kuvvet, ön kol kemikleri üzerinden dirseğe iletilir ve kırık meydana gelir. Spor faaliyetleri, bisikletten düşmeler, park oyunları ve ev kazaları en yaygın nedenler arasındadır. Özellikle 5–10 yaş aralığında bu tür yaralanmalar daha sık görülür.
Dirsek kırığında en belirgin belirtiler; şiddetli ağrı, şişlik, dirsekte şekil bozukluğu, hareket kısıtlılığı ve morarmadır. Bazı durumlarda dirsek çevresinde sinir veya damar yaralanmaları da gelişebilir. Tanı, doktor muayenesi ve röntgen çekimi ile konulur. Çocuklarda büyüme plaklarının zarar görüp görmediğini anlamak da önemlidir çünkü bu bölgelerin hasarı ileride kol uzunluğu veya şekil farklılıklarına neden olabilir.
Dirsek kırıklarının tedavisinde amaç, eklem bütünlüğünü ve fonksiyonunu mümkün olan en kısa sürede geri kazandırmaktır. Hafif yer değiştirmemiş kırıklarda genellikle alçı veya atel ile sabitleme uygulanır. Bu yöntem, kemiklerin düzgün kaynamasını sağlar. Ancak kırığın ciddi şekilde yer değiştirdiği veya eklem içine uzandığı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi tedavide plak, vida veya tel ile kırık parçaları sabitlenir.
Dirsek kırığının iyileşme sürecinde rehabilitasyon, hem eklem hareket açıklığını hem de kas gücünü geri kazanmak açısından kritik rol oynar. Çocuklarda uzun süreli hareketsizlik eklem sertliğine, kas zayıflığına ve fonksiyon kaybına yol açabilir. Bu nedenle alçı veya atel çıkarıldıktan hemen sonra fizik tedavi ve rehabilitasyona başlanmalıdır.
Rehabilitasyonda Erken Dönem (Alçı/Atel Çıktıktan Sonra):
İlk aşamada amaç, dirseğin hareket açıklığını yavaş ve kontrollü şekilde artırmaktır. Hafif pasif ve aktif hareket egzersizleri uygulanır. Bu dönemde aşırı zorlayıcı hareketlerden kaçınılır.
Orta Dönem (2–4 Hafta):
Eklem hareketleri geliştirilirken kas kuvvetini artırıcı izometrik egzersizler eklenir. Ön kol, bilek ve omuz kasları da çalıştırılır çünkü dirsek yaralanmalarında bu bölgelerde de zayıflama olabilir.
Geç Dönem (4–8 Hafta):
Fonksiyonel egzersizler, el-göz koordinasyonu çalışmaları ve günlük yaşam aktivitelerine dönüş planlanır. Bu dönemde çocukların oyun ve spor faaliyetlerine kademeli olarak geri dönmesi sağlanır.
Rehabilitasyon sürecinde, çocuğun ağrı düzeyi mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Aşırı zorlamalar eklem kapsülü ve bağlara zarar verebilir. Ayrıca çocukların motivasyonu yüksek tutulmalı, egzersizler oyunlaştırılarak yapılmalıdır.
Çocuklarda dirsek kırıkları, doğru tedavi ve zamanında başlanan rehabilitasyon ile tamamen iyileşebilir. Ancak bu süreçte hem cerrahi ya da konservatif tedavi planına uyulmalı hem de fizyoterapi programı aksatılmamalıdır. Böylece çocuklar hem dirsek eklemlerinin tam fonksiyonunu geri kazanır hem de ileride oluşabilecek eklem sertliği ve hareket kısıtlılığı riskinden korunmuş olur.