Dr. Fzt. Özden Certel yazdı PARKİNSON VE REHABİLİTASYONU

Dr. Fzt. Özden Certel yazdı;

PARKİNSON VE REHABİLİTASYONU

Parkinson hastalığı, beyinde dopamin üreten hücrelerin kaybı sonucu ortaya çıkan kronik ve ilerleyici bir nörolojik bozukluktur. Özellikle hareket kontrolünü etkileyen bu hastalık, ileri yaşlarda daha sık görülmekle birlikte yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürmektedir. En yaygın belirtileri arasında istirahat tremoru, kas sertliği, hareketlerde yavaşlama ve denge kaybı yer alır. Ayrıca yüz mimiklerinde donukluk, yazının küçülmesi, konuşmada bozulma ve yürüme sırasında küçük adımlarla ilerleme gibi klinik bulgular da sık rastlanan durumlardır.

Parkinson hastalığı tamamen iyileştirilemese de, uygun tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri ile hastaların bağımsızlıklarını uzun süre korumaları ve günlük yaşamlarını daha rahat sürdürebilmeleri mümkündür. Tıbbi tedavide dopamin seviyesini dengeleyen ilaçlar kullanılırken, rehabilitasyon programları da motor becerilerin korunması ve yaşam kalitesinin artırılması açısından büyük önem taşır.

Rehabilitasyonun temel amacı, hastanın bağımsızlığını artırmak, kas sertliğini azaltmak, hareketliliği desteklemek ve düşme riskini en aza indirmektir. Bu bağlamda fizik tedavi ve rehabilitasyon, ergoterapi, konuşma terapisi ve psikososyal destekten oluşan çok yönlü bir yaklaşım tercih edilir.

Fizik tedavi uygulamaları, Parkinson rehabilitasyonunun temelini oluşturur. Düzenli egzersizler sayesinde kasların esnekliği korunur, eklem hareket açıklığı artırılır ve kas güçsüzlüğü önlenir. Özellikle germe egzersizleri, postüral düzeltme çalışmaları, denge ve koordinasyon antrenmanları önemli yer tutar. Ayrıca yürüyüş eğitiminde adımların daha geniş ve ritmik olmasına odaklanılır. Metronom, ritmik müzik veya sözlü komutlar ile hastaların yürüyüş hızlarını düzenlemeleri sağlanabilir. Yardımcı cihazlardan yani ortezlerden (baston, walker, kanedyen,…) faydalanılabilinir.

Ergoterapi, Parkinson hastalarının günlük yaşam aktivitelerini sürdürebilmeleri için oldukça yararlıdır. Giyinme, yemek yeme, yazı yazma veya ev içinde hareket etme gibi aktivitelerin kolaylaştırılması için çeşitli yöntemler geliştirilir. Örneğin yemek yerken kalın saplı kaşık-çatal kullanımı ya da ev ortamında kaymaz paspasların tercih edilmesi, hastanın bağımsızlığını artırır. Ergoterapistler aynı zamanda enerji koruma tekniklerini öğreterek günlük işlerin daha az yorucu şekilde yapılmasını sağlar.

Konuşma ve yutma problemleri, Parkinson hastalarında sık görülen bir diğer sorundur. Bu durumda konuşma terapistleri devreye girer. Sesin şiddetini artırmaya yönelik egzersizler, artikülasyonun güçlendirilmesi ve yutma tekniklerinin öğretilmesi, hastanın iletişim kurma ve beslenme yeteneğini destekler.

Psikososyal destek de rehabilitasyon sürecinin önemli bir parçasıdır. Hastalık ilerledikçe bireylerde depresyon, kaygı ve sosyal çekilme görülebilir. Grup terapileri, hasta ve aile eğitimleri, psikolojik danışmanlık ile bu süreçte moral ve motivasyonun korunması hedeflenir. Ayrıca aile üyelerinin hastalık hakkında bilinçlenmesi, bakım sürecinin daha sağlıklı ilerlemesine katkı sağlar.

Parkinson hastalığı ilerleyici bir nörolojik bozukluk olmakla birlikte, doğru tedavi ve kapsamlı rehabilitasyon ile bireylerin yaşam kalitesi artırılabilir. Fizik tedavi, ergoterapi, konuşma terapisi ve psikososyal destekten oluşan bütüncül yaklaşımlar, hastaların günlük yaşamda daha bağımsız ve güvenli hareket etmelerine yardımcı olur. Bu nedenle Parkinson rehabilitasyonu, sadece fiziksel değil aynı zamanda sosyal ve psikolojik yönleriyle de ele alınması gereken çok boyutlu bir süreçtir.